Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi

Öz

Halı dokuma sanatı ısınma ve soğuktan korunma amaçlı ihtiyaç sonucu ortaya çıkan ve günümüze kadar gelebilen el sanatlarımızdandır. Anadolu’nun her bölgesinde kirkitli dokuma örneklerine rastlamak mümkündür. Bu dokuma örnekleri bazen havlı dokumalar olarak bilinen halı örnekleri olduğu gibi bazen de havsız olup düz dokumalar olarak adlandırdığımız kilim örnekleri olabilmektedir. Dokunan bölgenin coğrafi ve ekonomik şartlarına göre belirlenen malzemeler dokumanın çeşidini belirlemektedir. Çok eski zamanlarda yapılan dokumaların desenlendirilmesinde kullanılan ipler doğal yollarla doğadan elde edilen bitkilerin kökünden, yaprağından, sapından veya kabuklarından elde edilmiştir. Doğal boyalarla elde edilen dokumaların zamanla kullanılması sonucu batması veya kirlenmesi sonucu yıkanıp temizlenmesi ihtiyacı doğmaktadır. Doğal boyalarla renklendirilen iplerle elde edilen dokuma örneklerinin yıkanması aşamasında kullanılacak olan temizleme maddesine dikkat edilmesi gerekmektedir. Çünkü doğal boyar maddeler kimyasal temizleyicilere karşı dayanaksız olup solma olasılığı yüksektir. Solmaların meydana gelebileceği dokumalarda renklerde kusma denilen renk atma sonucu dokumalarda renk abrajı veya bozulmalar görülmektedir. Yapılan bu alan araştırma çalışması ile el halısı olarak bilinen havlı dokuma örneklerinin yıkama aşamaları ve yıkama esnasında dikkat edilmesi gereken konular üzerine çalışılmıştır. Aksaray ili merkez ilçesinde yapılan alan araştırması sonucunda el dokuması halıların yıkanabildiği başlıca üç firmayla görüşülmüş elde edilen bilgiler kamera kaydı ve görsellerle kayıt altına alınmıştır.