Öz
Keçe tarih boyunca bilinen en eski tekstil ürünüdür. İlk olarak nasıl, ne zaman ve nerede yapıldığına dair kesin kaynaklar olmamasına rağmen insanlık tarihi boyunca var olmuş bir sanat ürünüdür. Kullanımına dair en eski yazılı kaynak Homeros’un İlyada adlı eserinde olduğu söylenilmektedir. Keçecilikte zamanla kullanılan teknikler ve ortaya konulan üründe farklılıklar görülmüştür. Keçe zaman içerisinde varlığını sürdürmeye devam ederken kullanım alanları çeşitlilik göstermiştir. Eskiden keçenin en yaygın kullanım alanı kepenek adı verilen çobanların soğuktan korunmak amacıyla kullandıkları parçanın ham maddesini oluşturmaktadır. Örneğin çok öncelerden keçeden daha çok kepenek, yer yaygısı, kapı keçesi, vs. yapılırken günümüzde modernleşmeye gidilmektedir. Zamanla süs eşyalarında kullanılmasının yanı sıra takı, giysi yapımında da tercih edilen ürüne dönüşmektedir. Günümüzde keçenin kullanım alanı daha çok tekstil ürünlerine yönelik çalışmalar yer almaktadır. Örneğin keçeden şal, hırka, yelek, ceket, şapka vs. yapılmaktadır. Yüzyıllar boyu etkisini göstermiş olan keçe günümüzde hak ettiği değeri görememektedir. Bunun nedeni insanların keçeye olan ilgilerinin azalmasıdır artık keçe ürünleri pazar yeri bulamamaktadır. Geleneksel el sanatlarımız içerisinde varlığını hala sürdürmekte olan Keçecilik Afyonkarahisar’ da icra edilen meslekler arasındadır. Yaşayan insan hazineleri listesinde Afyonkarahisar’ lı keçe ustası Ahmet Yaşar Kocataş yer almaktadır. Ancak bu işle uğraşan usta sayısı zamanla giderek azalmaktadır. Meslekte çırak bulmakta güçlük çekilmesinin yanı sıra artık usta çocuklarının da bu sanatla uğraşmak istemedikleri söylenilmektedir. Somut Olmayan Kültürel Miras Öğelerinden keçecilik zamanla etkisini kaybetmektedir. Buna kanıt olarak geçmişten bugüne kadar keçe sanatıyla uğraşan ustalarda azalma meydana gelmektedir. Usta-çırak ilişkisine dayanan bu meslekte artık usta çocuklarının bile bu sanatla meşgul olmak istemedikleri bilinmektedir. Keçeye verilen önem zamanla azalmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Afyonkarahisar Belediyesi https://www.afyon.bel.tr/icerikdetay/4/4/konumu.aspx 20 Aralık 2021 tarihinde erişilmiştir.
- Afyonkarahisar Belediyesi https://www.afyon.bel.tr/news/1/9961/afyonkarahisarin-yeni-nufusu-belli-oldu.aspx 22 Aralık 2021 tarihinde erişilmiştir.
- Afyonkarahisar İl Kültür ve Turizm Bakanlığı https://afyon.ktb.gov.tr/TR-63456/geleneksel-el-sanatlari.html 25 Aralık2021 tarihinde erişilmiştir.
- Afyon Kocatepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi https://aku.edu.tr/akusergi/r-gulenayyalcinkaya/ 22 Aralık 2021 tarihinde erişilmiştir.
- Akçora, E., İlden, S.(2012).Afyonkarahisar’da Keçecilik Sanatı. I. Uluslararası Moda ve Tekstil Tasarımı Sempozyumu:08-10 Ekim 2012-Antalya (s.124)
- Akkoyun, T. (1997). Ömer Fevzi Atabek ve Afyon Vilayeti Tarihçesi, 1. Baskı, Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayınları, Afyonkarahisar
- Begiç, H. (2013a). Gelenekten Geleceğe Keçeciliğin Sürekliliğine Dair Bir Çalışma:'Barış Sevgi Çadırı Projesi'. Kalemişi, 1(1), 42.
- Begiç, H. N. (2013b). Gelenekten Geleceğe Keçeciliğin Sürekliliğine Dair Bir Çalışma: “Barış Sevgi Çadırı” Projesi. Kalemişi - Geleneksel Türk Sanatları Dergisi, 1(1), 40-54.
- Can, H., & Koçak, B. (2018,Temmuz). Kültürel Mirasın Korunmasında Belediye Birliklerinin Rolü:Koca Yusuf Projesi Örneği. BJSS Balkan Journal of Social Sciences / Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 7(14), 151.
- Dölen, E.(1992). Tekstil Tarihi, Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Yayınları No. 92/1, İstanbul
- Ergür, A. (2002). Tekstil Terimleri Sözlüğü, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, İstanbul.
- Karabük İl Kültür ve Turizm Bakanlığı https://karabuk.ktb.gov.tr/TR-195763/somut-olmayan-kulturel-miras-nedir.html12 Aralık 2021 tarihinde ulaşılmıştır.
- Koca, N., Yazıcı, H., & Ekiz, E. (2018, Ağustos). Afyonkarahisar’da Keçecilik ve Keçeciliğin Kültürel Turizm Açısından Değerlendirilmesi. Turkish Studies Social Sciences, 13(18), 947.
- Küçükkurt, Ü. (2018). Afyonkarahisar Merkez’de Keçe Üretimi Ve Keçe Atölyeleri. Sanatta Yeterlilik Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü,Isparta.
- Küçükkurt, Ü. (13-15 Ekim 2011). “Afyonkarahisar’da Keçeye Gönül Veren Bir Usta; Ahmet Yaşar Kocataş”, Uluslararası Geleneksel El Sanatı Ustaları Sempozyumu, Ankara, Atatürk Kültür Merkezi, 631-650.
- Kültür ve Turizm Bakanlığı http://aregem.kulturturizm.gov.tr 23 Aralık 2021 tarihinde erişilmiştir.
- Ovacık, M., & Gümüşer, T. (2015). Geçmişten Günümüze Keçe: Ayfer Güleç İş Modeli Üzerine Bir Analiz. YEDİ: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi(15), 155-171.
- Özdemir, M.& Özyer, H. (2013). İzmir İli Tire İlçesinde Keçe Yapımı. Journal of International Social Research, 6(25).
- Özhekim, D. A. (2009). Keçenin Hikayesi ve Sanatsal Üretimler. Zeitschrift für die Welt der Türken, 123.
- Şanlı, S., & Keçeci, H. (2019). Afyonkarahisar Keçeciliği. İdil, 1149- 1157.
- Türk Dil Kurumuhttps://sozluk.gov.tr/ 20 Aralık 2021 tarihinde erişilmiştir.
- UNESCO Türkiye Milli Komisyonu https://www.unesco.org.tr/ 20Aralık 2021 tarihinde erişilmiştir.
- Yalçınkaya,R.G. (2023, Haziran 11). Sözlü görüşme. Afyonkarahisar
- Yalçınkaya, R.G. (2011). Keçe Afyonkarahisar’da Geleneksel Bir El Sanatı, Afyonkarahisar: Aytam (Afyonkarahisar Yerel Tarih Araştırmaları Merkezi) Yayını
- Yalçınkaya, R.G. (2009). Halk Plastik Sanatlarından Keçecilik ve Afyonkarahisar’da Yansıması: Keçeye Ter Düştü, Uşak: Elik Yayınları.
- Yılmaz, Ö.(2001). Afyon ve Çevresinin Bitki Örtüsü. Türk Coğrafya Dergisi, 37, 47-77.
Öz
Felt is the oldest known textile product throughout history. It is a work of art that has existed throughout human history, although there are no precise sources on how, when and where it was first made. The oldest written source for its use is said to be in Homer's Iliad. There were differences in the techniques used in felting and the product produced over time. While felt continues to exist over time, its usage areas have varied. In the past, the most common usage area of felt was the raw material of the shepherds, called kpenek, to protect themselves from the cold. For example, long ago, more shutters, floor mats, door felt, etc. are being modernized today. In addition to being used in ornaments over time, it also turns into a preferred product in making jewelry and clothes. Today, the usage area of felt is mostly related to textile products. For example, felt shawls, cardigans, vests, jackets, hats, etc. is done. Felt, which has shown its effect for centuries, cannot see the value it deserves today. The reason for this is that people's interest in felt has decreased and felt products cannot find a market place anymore. Felting, which still exists in our traditional handicrafts, is among the professions performed in Afyonkarahisar. Felt master Ahmet Yaşar Kocataş from Afyonkarahisar is on the list of living human treasures. However, the number of masters dealing with this business is gradually decreasing over time. In addition to the difficulties in finding apprentices in the profession, it is said that the children of masters do not want to deal with this art anymore. Felting, one of the Intangible Cultural Heritage Items, loses its effect over time. As proof of this, there has been a decrease in the masters dealing with the art of felt from past to present. In this profession, which is based on the master-apprentice relationship, it is known that even the master's children do not want to engage in this art anymore. The importance given to felt decreases over time.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Afyonkarahisar Belediyesi https://www.afyon.bel.tr/icerikdetay/4/4/konumu.aspx 20 Aralık 2021 tarihinde erişilmiştir.
- Afyonkarahisar Belediyesi https://www.afyon.bel.tr/news/1/9961/afyonkarahisarin-yeni-nufusu-belli-oldu.aspx 22 Aralık 2021 tarihinde erişilmiştir.
- Afyonkarahisar İl Kültür ve Turizm Bakanlığı https://afyon.ktb.gov.tr/TR-63456/geleneksel-el-sanatlari.html 25 Aralık2021 tarihinde erişilmiştir.
- Afyon Kocatepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi https://aku.edu.tr/akusergi/r-gulenayyalcinkaya/ 22 Aralık 2021 tarihinde erişilmiştir.
- Akçora, E., İlden, S.(2012).Afyonkarahisar’da Keçecilik Sanatı. I. Uluslararası Moda ve Tekstil Tasarımı Sempozyumu:08-10 Ekim 2012-Antalya (s.124)
- Akkoyun, T. (1997). Ömer Fevzi Atabek ve Afyon Vilayeti Tarihçesi, 1. Baskı, Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayınları, Afyonkarahisar
- Begiç, H. (2013a). Gelenekten Geleceğe Keçeciliğin Sürekliliğine Dair Bir Çalışma:'Barış Sevgi Çadırı Projesi'. Kalemişi, 1(1), 42.
- Begiç, H. N. (2013b). Gelenekten Geleceğe Keçeciliğin Sürekliliğine Dair Bir Çalışma: “Barış Sevgi Çadırı” Projesi. Kalemişi - Geleneksel Türk Sanatları Dergisi, 1(1), 40-54.
- Can, H., & Koçak, B. (2018,Temmuz). Kültürel Mirasın Korunmasında Belediye Birliklerinin Rolü:Koca Yusuf Projesi Örneği. BJSS Balkan Journal of Social Sciences / Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 7(14), 151.
- Dölen, E.(1992). Tekstil Tarihi, Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Yayınları No. 92/1, İstanbul
- Ergür, A. (2002). Tekstil Terimleri Sözlüğü, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, İstanbul.
- Karabük İl Kültür ve Turizm Bakanlığı https://karabuk.ktb.gov.tr/TR-195763/somut-olmayan-kulturel-miras-nedir.html12 Aralık 2021 tarihinde ulaşılmıştır.
- Koca, N., Yazıcı, H., & Ekiz, E. (2018, Ağustos). Afyonkarahisar’da Keçecilik ve Keçeciliğin Kültürel Turizm Açısından Değerlendirilmesi. Turkish Studies Social Sciences, 13(18), 947.
- Küçükkurt, Ü. (2018). Afyonkarahisar Merkez’de Keçe Üretimi Ve Keçe Atölyeleri. Sanatta Yeterlilik Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü,Isparta.
- Küçükkurt, Ü. (13-15 Ekim 2011). “Afyonkarahisar’da Keçeye Gönül Veren Bir Usta; Ahmet Yaşar Kocataş”, Uluslararası Geleneksel El Sanatı Ustaları Sempozyumu, Ankara, Atatürk Kültür Merkezi, 631-650.
- Kültür ve Turizm Bakanlığı http://aregem.kulturturizm.gov.tr 23 Aralık 2021 tarihinde erişilmiştir.
- Ovacık, M., & Gümüşer, T. (2015). Geçmişten Günümüze Keçe: Ayfer Güleç İş Modeli Üzerine Bir Analiz. YEDİ: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi(15), 155-171.
- Özdemir, M.& Özyer, H. (2013). İzmir İli Tire İlçesinde Keçe Yapımı. Journal of International Social Research, 6(25).
- Özhekim, D. A. (2009). Keçenin Hikayesi ve Sanatsal Üretimler. Zeitschrift für die Welt der Türken, 123.
- Şanlı, S., & Keçeci, H. (2019). Afyonkarahisar Keçeciliği. İdil, 1149- 1157.
- Türk Dil Kurumuhttps://sozluk.gov.tr/ 20 Aralık 2021 tarihinde erişilmiştir.
- UNESCO Türkiye Milli Komisyonu https://www.unesco.org.tr/ 20Aralık 2021 tarihinde erişilmiştir.
- Yalçınkaya,R.G. (2023, Haziran 11). Sözlü görüşme. Afyonkarahisar
- Yalçınkaya, R.G. (2011). Keçe Afyonkarahisar’da Geleneksel Bir El Sanatı, Afyonkarahisar: Aytam (Afyonkarahisar Yerel Tarih Araştırmaları Merkezi) Yayını
- Yalçınkaya, R.G. (2009). Halk Plastik Sanatlarından Keçecilik ve Afyonkarahisar’da Yansıması: Keçeye Ter Düştü, Uşak: Elik Yayınları.
- Yılmaz, Ö.(2001). Afyon ve Çevresinin Bitki Örtüsü. Türk Coğrafya Dergisi, 37, 47-77.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2023 |
| Kabul Tarihi | 29 Haziran 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023Cilt: 7 Sayı: 1 |
