"II. MEŞRUTİYET SONRASI KURŞUNLA SANSÜR GELENEĞİ BİR MUHALEFET TASFİYESİ ÖRNEĞİ OLARAK AHMET SAMİM CİNAYETİ"
Öz
II.
Meşrutiyet dönemiyle birlikte toplumsal hayatta görece özgürlükçü siyasi bir
hava hâkim olmuştur. 24 Temmuz 1908 tarihinde gazeteler yazılarını sansüre
göndermediler. Artık basın özgürlüğünün, ifade özgürlüğünün, farklı siyasal
düşüncelerin cemiyetlerce temsil edilmesinin ve görünür olmalarının önünde bir
engelin kalmadığı düşünülmüştür. Bu anlamda istisnai, parlak; fakat kısa bir
dönemin yaşandığı söylenebilir. Şöyle ki, “iktidarın yozlaştırdığı” önermesi
çok sürmeden karşılık bulmuş, dolayısıyla bir “çözüm yöntemi” olarak, muhalif
gazetecilerin susturulmasıyla işe başlanmıştır. Serbesti gazetesi yazarı Hasan
Fehmi’nin 6 Nisan 1909 tarihinde Galata Köprüsü’nde, üç kurşunla öldürülmesinin
sonrasında, 31 Mart Olayı ve İttihat ve Terakki
Cemiyeti’nin iktidarını tamamen tesis etmesiyle başlayan, iktidarın
toplumun her kesimine ve kurumuna sirayet etme çabaları… İşte böyle bir siyasi
iklimde, Ahmet Samim iktidarın ve iktidar taraftarlarının dolayısıyla İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin politikalarını,
öldürüleceğine dair malumata sahip olmasına rağmen, Sada-yı Millet gazetesinde
eleştirel yazılarını sürdüren, genç ve yürekli bir gazetecidir. Ahmet Samim
cinayeti, 31 Mart Vakası’ndan sonra yeni muktedirin, adım adım iktidarı ele
geçirdiğini hatırlatma ve biat etmeyenlerin sonunun ne olacağını gösterme
kabilinde, iktidarın muhalefete gönderdiği bir mesaj olarak okunabilir. 9
Haziran 1910’da, İstanbul Bahçekapı’da vuku bulan Ahmet Samim cinayetinin
öncesi, sonrası ve Ahmet Samim’in bugüne bıraktığı hür “sada”sının kıymeti
çalışmanın konusunu oluşturmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Ahmad, F. (2007), Demokrasi Sürecinde Türkiye (1945- 1980), İstanbul: Hil Yayınları.
- Akbal İ., Akıncı, M. Türkiye’de Siyasal İktidar-Muhalefet İlişkilerinde Muhalefete Tahammülsüzlüğün Aynası: Basın ve Tasfiyeler, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme
- Dergisi, Cilt 9, Sayı 18, 2013 Int. Journal of Management Economics and Business, Vol. 9, No. 18, 2013.
- Çaylak, A. (2005), Bir Şerif Mardin Çözümlemesi, Osmanlıda Yöneten ve Yönetilen, Ankara: Kadim Kitabevi.
- Akşin, S. (1987), Jön Türkler ve İttihat Terakki, İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Akşin, S. (2003), Siyasal Tarih (1923-1950), Sina Akşin (Haz.), Yakınçağ Türkiye Siyasi Tarihi, ss. (27-122)İstanbul: Milliyet Kitaplığı,
- Hastaş, M. T. (2012), Ahmet Samim, II. Meşrutiyet’te Muhalif Bir Gazeteci, İstanbul: İletişim Yayınevi.
- Heper, M. (2011), Türkiye’nin Siyasal Hayatı, İstanbul: Doğan Kitap.
- Heywood, A. (2007), Siyaset, (Çev. B. Kalkan vd.), Ankara: Adres Yayınları.
- Karpat, K. (2010), Türk Demokrasi Tarihi, İstanbul: Timaş Yayınları.
- Keyman, F. (2012), 28 Şubat ve Sol, 22.04.2012 Tarihli Radikal Gazetesi.
- Kışlalı, A. T. (2000), Siyasal Sistemler, Siyasal Çatışma ve Uzlaşma, Ankara: İmge Kitabevi.
- Mardin, Ş. (1991), Türkiye’de Din ve Siyaset Makaleler 3, İstanbul: İletişim Yayınları.
- Mardin, Ş. (1992), “Türkiye’de Muhalefet ve Kontrol”, Türk Modernleşmesi, Makaleler 4, İstanbul: İletişim Yayınları.
- Nişancı, Ş. (2009), “Osmanlıdan Cumhuriyete Önemli Siyasal Akımlar ya da Türkiye’de Siyasetin İç Yüzü”, Türkiye’nin Politik Tarihi, Âdem Çaylak, Cihat Göktepe,
- Mehmet Dikkaya, Hüsnü Kapu, (Ed.), Ankara: Savaş Yayınevi.
- Ortaylı, İ. (2005), İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, İstanbul: Alkım Yayınları
- Ortaylı, İ. (2008), Gelenekten Geleceğe, İstanbul: Timaş Yayınları.
- Özbudun, E. (1979), Siyasal Partiler, Ankara: AÜHF Yayınları.
- Tunaya T. Z. (2004), Hürriyetin İlanı İkinci Meşrutiyet’in Siyasi Hayatına Bakışlar, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Muradoğlu, A. (2011), Çok Şey Bilen tetikçiyi Ortadan Kaldırdılar, http://www.yenisafak.com/yazidizileri/cok-sey-bilen-tetikciyi-ortadan-kaldirdilar352238, (E.T:15.11.2016).
- Hür, A., (2015), Bir Örgüt: İTC… Bir Gazeteci: Ahmet Samim… Bir Tetikçi: Çerkez Ahmet, http://www.radikal.com.tr/yazarlar/ayse-hur/bir-orgut-itc-bir-gazeteci-ahmed-samimbir-tetikci-cerkes-ahmed-1444772/, (E.T:12.11.2016).
- Çoruk, A. Ş. (2012), 100. Yıldönümünde Bir Gazeteci Suikasti, http://www.ilimdunyasi.com/tarih/100-yildonumunde-bir-gazeteci-suikasti/?wap2, (E.T:18.11.2016).
- Öz, A. (2012) Ahmet Sevim Vesilesiyle, Kültür Servisi, http://www.dunyabulteni.net/haber/229278/ahmet-samim-vesilesiyle, (E.T:18.11.2016).
- Kodaman, B. II. Meşrutiyet Dönemi 1908-1914, https://www.tarihtarih.com/?Syf=26&Syz=286950, (E.T:17.11.2016).
- Hastaş, M. (2004) II. Meşrutiyet Döneminde Muhalefet: Ahmet Samim Örneği, Boğaziçi Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Tez No:145719, https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp, (E.T:17.11.2016).
- Safi, P. “Tahir, Kurt Kanunu’nu Yazmasaydı” Kılavuz, 50 (Haziran 2014): 38-45. http://www.academia.edu/8426745/_Tahir_Kurt_Kanununu_Yazmasayd%C4%B1_K% C4%B1lavuz_50_Haziran_2014_38-45, (E.T: 22.11.2016).
- Gamze Akdemir, (2015), İttihat ve Terakkinin Fotoğrafını Çekmek İstedim, http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/kitap/442317/_ittihat_ve_Terakki_nin_fotografini _cekmek_istedim_.html, (E.T: 23.11.2016).
- Akbal, İ. (2011), Komitacı Eylemlerin Son Temsilcisi İsmail Hakkı Tekçe ve Faaliyetleri CTAD, Yıl 7, Sayı 13 (Bahar 2011), ss.70-102, http://www.ctad.hacettepe.edu.tr/7_13/4.pdf, (E.T:24.11.2016).
- Yiğit, Y. (2014), “İttihat ve Terakki Fırkası İçinde Parti İçi Muhalefet: Hizb-i Cedit Hareketi”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi - Journal Of Modern Turkish History Studies, XIV/28 (2014-Bahar/Spring), ss.103-125, http://web.deu.edu.tr/ataturkilkeleri/ai/uploaded_files/file/Dergi_28_yeni/04_yucel_yigi t.pdf, (E.T:24.11.2016).
"THE BULLET CENSORSHIP TRADITION IN THE POSTSECOND CONSTITUTIONALIST MONARCHIAL PERIOD A CASE STUDY CLEARENCE OF OPPOSITION: ASSASINATION OF AHMET SAMIM"
Öz
A relative libertarian political environment
had been dominated in social life with The Second Constitutionalist Monarchial
Period. Newspapers did not submit their dams to censorship mechanism, in 7th
July 1908. It was thought that there had been no any obstacles for realization
of freedom of speech, freedom of prees, representation and visibility of
different thoughts by different associations, no longer. In this sense, it can
be said that there had been lived such a bright but a short period, as well. That
is to say, “power leads to corruption” proposition had been verified soon,
accordingly started to reduce the journalists to silence as “solution method”.
After shooting Hasan Fehmi, newspaperman of Serbesti newspaper (Freedom
newspaper), to death by three bullets on The Galata Bridge, in 6th April 1909,
there occured The 31 March İncident and efforts of Union and Progress
Association to penetrate its effect on all segments and institutions of
society, as well. In such a political circumstance, despite being knowledgeable
with he would have been being killed by someone, Ahmet Saim, a young and bold newspaperman
of Sada’yı Millet (People Voice), had continued to write and criticize The
Union and Progress Association, its supporters and its policies. This murdering
can be read as a challenge to those who had not intend to obey to Union and
Progress Association the new governing power elits, and as reminding signs to
dissents that Union and Progress Association gradually seizing power over all
aspects of society. The work item of this study are background of and
post-event of Ahmet Samim assasination which had been occured at Bahçekapı,
Istanbul, in 9th June 1910, and great importance of his “free voice.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Ahmad, F. (2007), Demokrasi Sürecinde Türkiye (1945- 1980), İstanbul: Hil Yayınları.
- Akbal İ., Akıncı, M. Türkiye’de Siyasal İktidar-Muhalefet İlişkilerinde Muhalefete Tahammülsüzlüğün Aynası: Basın ve Tasfiyeler, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme
- Dergisi, Cilt 9, Sayı 18, 2013 Int. Journal of Management Economics and Business, Vol. 9, No. 18, 2013.
- Çaylak, A. (2005), Bir Şerif Mardin Çözümlemesi, Osmanlıda Yöneten ve Yönetilen, Ankara: Kadim Kitabevi.
- Akşin, S. (1987), Jön Türkler ve İttihat Terakki, İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Akşin, S. (2003), Siyasal Tarih (1923-1950), Sina Akşin (Haz.), Yakınçağ Türkiye Siyasi Tarihi, ss. (27-122)İstanbul: Milliyet Kitaplığı,
- Hastaş, M. T. (2012), Ahmet Samim, II. Meşrutiyet’te Muhalif Bir Gazeteci, İstanbul: İletişim Yayınevi.
- Heper, M. (2011), Türkiye’nin Siyasal Hayatı, İstanbul: Doğan Kitap.
- Heywood, A. (2007), Siyaset, (Çev. B. Kalkan vd.), Ankara: Adres Yayınları.
- Karpat, K. (2010), Türk Demokrasi Tarihi, İstanbul: Timaş Yayınları.
- Keyman, F. (2012), 28 Şubat ve Sol, 22.04.2012 Tarihli Radikal Gazetesi.
- Kışlalı, A. T. (2000), Siyasal Sistemler, Siyasal Çatışma ve Uzlaşma, Ankara: İmge Kitabevi.
- Mardin, Ş. (1991), Türkiye’de Din ve Siyaset Makaleler 3, İstanbul: İletişim Yayınları.
- Mardin, Ş. (1992), “Türkiye’de Muhalefet ve Kontrol”, Türk Modernleşmesi, Makaleler 4, İstanbul: İletişim Yayınları.
- Nişancı, Ş. (2009), “Osmanlıdan Cumhuriyete Önemli Siyasal Akımlar ya da Türkiye’de Siyasetin İç Yüzü”, Türkiye’nin Politik Tarihi, Âdem Çaylak, Cihat Göktepe,
- Mehmet Dikkaya, Hüsnü Kapu, (Ed.), Ankara: Savaş Yayınevi.
- Ortaylı, İ. (2005), İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, İstanbul: Alkım Yayınları
- Ortaylı, İ. (2008), Gelenekten Geleceğe, İstanbul: Timaş Yayınları.
- Özbudun, E. (1979), Siyasal Partiler, Ankara: AÜHF Yayınları.
- Tunaya T. Z. (2004), Hürriyetin İlanı İkinci Meşrutiyet’in Siyasi Hayatına Bakışlar, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Muradoğlu, A. (2011), Çok Şey Bilen tetikçiyi Ortadan Kaldırdılar, http://www.yenisafak.com/yazidizileri/cok-sey-bilen-tetikciyi-ortadan-kaldirdilar352238, (E.T:15.11.2016).
- Hür, A., (2015), Bir Örgüt: İTC… Bir Gazeteci: Ahmet Samim… Bir Tetikçi: Çerkez Ahmet, http://www.radikal.com.tr/yazarlar/ayse-hur/bir-orgut-itc-bir-gazeteci-ahmed-samimbir-tetikci-cerkes-ahmed-1444772/, (E.T:12.11.2016).
- Çoruk, A. Ş. (2012), 100. Yıldönümünde Bir Gazeteci Suikasti, http://www.ilimdunyasi.com/tarih/100-yildonumunde-bir-gazeteci-suikasti/?wap2, (E.T:18.11.2016).
- Öz, A. (2012) Ahmet Sevim Vesilesiyle, Kültür Servisi, http://www.dunyabulteni.net/haber/229278/ahmet-samim-vesilesiyle, (E.T:18.11.2016).
- Kodaman, B. II. Meşrutiyet Dönemi 1908-1914, https://www.tarihtarih.com/?Syf=26&Syz=286950, (E.T:17.11.2016).
- Hastaş, M. (2004) II. Meşrutiyet Döneminde Muhalefet: Ahmet Samim Örneği, Boğaziçi Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Tez No:145719, https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp, (E.T:17.11.2016).
- Safi, P. “Tahir, Kurt Kanunu’nu Yazmasaydı” Kılavuz, 50 (Haziran 2014): 38-45. http://www.academia.edu/8426745/_Tahir_Kurt_Kanununu_Yazmasayd%C4%B1_K% C4%B1lavuz_50_Haziran_2014_38-45, (E.T: 22.11.2016).
- Gamze Akdemir, (2015), İttihat ve Terakkinin Fotoğrafını Çekmek İstedim, http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/kitap/442317/_ittihat_ve_Terakki_nin_fotografini _cekmek_istedim_.html, (E.T: 23.11.2016).
- Akbal, İ. (2011), Komitacı Eylemlerin Son Temsilcisi İsmail Hakkı Tekçe ve Faaliyetleri CTAD, Yıl 7, Sayı 13 (Bahar 2011), ss.70-102, http://www.ctad.hacettepe.edu.tr/7_13/4.pdf, (E.T:24.11.2016).
- Yiğit, Y. (2014), “İttihat ve Terakki Fırkası İçinde Parti İçi Muhalefet: Hizb-i Cedit Hareketi”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi - Journal Of Modern Turkish History Studies, XIV/28 (2014-Bahar/Spring), ss.103-125, http://web.deu.edu.tr/ataturkilkeleri/ai/uploaded_files/file/Dergi_28_yeni/04_yucel_yigi t.pdf, (E.T:24.11.2016).
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Aralık 2018 |
| Kabul Tarihi | 30 Aralık 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 |