Öz
The data on ornaments and jewelry in the Kingdom of Urartu has been obtained from archaeological excavations rather than written documents. This study covers the data on the pins obtained from the Urartu centers in the Eastern Anatolia Region and mostly from their necropoleis. From this point of view, we analyzed the pins in Van, Ahlat, and Erzurum Archeology Museums in this study. Pins, one of the types of jewelry used for decoration, are generally thin, flat, cylindrical and mostly made of metal, and used for sewing clothes and attaching the ends of the clothes and the hair. The pin consists of a head, body and tip shaped in various ways. Some archaeological finds include a crown decorated with plant or animal figures on the head and elements called torus and bracelets on which it is placed. On the other hand, the body consists of a hole and a pin that tapers toward the tip. We analyzed the chronology, meanings, usage methods, and construction techniques of Urartian pins, which consist of animal heads, animal figures, fruit and plant heads, bud and knot heads, and flat heads. We obtained results by dating the settlement finds within the Urartu State’s borders and the contemporary neighboring region by conducting analogies between them. We also tried to identify the symbolic meanings Urartian pins can have as protection from evil, magic, decoration, status indicators, and the belief that the person will be protected forever after death.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abramishvili, R. (2003). Towards dating the remains of the late bronze age and of the period of wide adoption of iron, discovered at the Samtavro burial ground. (B. Maisuradze & N. Akhvlediani, ed.). in Dedicated to the 75th birth anniversary of Rostom Abramishvili (p. 12-26). Tbilisi: Centre for Archaeological Studies.
- Barnett, R. D. (1963). The Urartian cemetery at Igdyr. Anatolian Studies, 7, 35-53.
- Belli, O. (2010). Urartu takıları. İstanbul: Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu.
- Belli, O. & Konyar, E. (2003). Ernis/Evditepe: The largest early iron age necropolis in eastern Anatolia. Tel Aviv, 30/2, 167-203.
- Çavuşoğlu, R. (2015). Van Kalecik Nekropolü’nden Urartu takıları. (M. Işıklı & B. Can, ed.). Uluslararası Doğu Anadolu Güney Kafkasya kültürleri sempozyumu içinde (s. 229-241). Cambridge: Cambridge Scholars Publishing.
- Marcus, M. I. (1994). Dressed to kill: Women and pins in early Iran. Oxford Art Journal, 17(2), 3-15.
- Maxwell-Hyslop, R. (1971). Western Asiatic jewellery, C. 3000-612 B.C. London: Published by Methuen & Co. Ltd.
- Mellaart, J. (2003). Çatalhöyük, Anadolu’da bir neolitik kent (G. B. Yazıcıoğlu, çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Muscarella, O. W. (1988). Bronze and iron. Ancient near eastern artifacts in the Metropolitan Museum of art. New York: Yale University Press.
- Di Nocera, G. M. & Palmieri, A. (2003). Doğu Anadolu madenciliği. Arkeoatlas, 2, 36-39.
- Özgüç, T. (2006). Kültepe Kaniš/Neša. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Özkaya, V. & Coşkun, A.&Soyukaya, N. (2013). Körtik Tepe uygarlığın Diyarbakır’daki ilk adımları. Diyarbakır: Diyarbakır Valiliği Kültür Sanat Yayınları 9.
- Sevin, V. (2003). Eski Anadolu ve Trakya başlangıcından Pers egemenliğine kadar. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Sevin, V. (2005). Son tunç/erken demir çağı Van bölgesi kronolojisi, kökeni aranan bir devlet: Urartu. Belleten, 68(252), 355-386.
- Sevin, V. & Kavaklı, E. (1996). Bir erken demir çağ nekropolü Van/Karagündüz. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
- Piotrovsky, B.B. (1967). Urartu. The kingdom of Van and its art. Edinburg: Publisher: Evelyn Adams & Mackay.
- Taşyürek, O. A. (1975). Adana Bölge Müzesi’ndeki Urartu süs eşyaları ve delici aletler-Urartian jewellery and needles in the Adana Regional Museum. Türk Arkeoloji Dergisi, 22, 141-152.
- Yalçın, Ü. (2003). Anadolu madenciliği. Arkeoatlas, 2, 72-79.
- Yıldırım, R. (1989). Urartu iğneleri. Ankara: TTK Yayınları.
- Zahlhaas, G. (1991). Clothing accessories and jewellery. (R. Merhav, ed.). in Urartu, a metalworking center in the first millennium bce (s. 184197). Jerussalem: Israel Museum.
Öz
Urartu Krallığı’nda süs ve takılar hakkındaki veriler; yazılı belgelerden çok arkeolojik kazılardan elde edilmiştir. Bu çalışma Doğu Anadolu Bölgesi’nde bulunan Urartu merkezleri ile çoğunlukla nekropollerinden ele geçen iğnelere ilişkin verileri kapsar. Buradan hareketle Van, Ahlat ve Erzurum Arkeoloji Müzelerindeki iğneler değerlendirmeye alınmıştır. Süsleme amacıyla kullanılan takı türlerinden biri olan iğneler, giysi dikme, giysi uçlarını birbirine tutturma ve saçı tutturma işleviyle genel olarak ince, düz, silindir şeklinde ve çoğunlukla metalden yapılmıştır. İğne, çeşitli şekillerde biçimlendirilmiş bir baş, gövde ve uç kısımlarından oluşmaktadır. Arkeolojik buluntular arasında yer alan iğnelerin bazılarında, baş kısmında bitki veya hayvan figürleri ile süslenmiş bir taç ve bunun üzerine oturtulduğu torus ve bilezik olarak adlandırılmış öğeleri görülmektedir. Gövde ise, delik kısmı ve uca doğru incelen iğneden oluşmaktadır. Hayvan başlı, hayvan figürlü, meyve ve bitki başlı, tomurcuk ve budak başlı, yassı başlardan oluşan Urartu iğnelerinin kronolojisi, sahip olabileceği anlamlar, kullanım yöntemleri, yapım teknikleri açıklanmış tipolojinin ardından, Urartu Devleti sınırları içinde yer alan yerleşme buluntuları ve Urartu ile çağdaş komşu bölge yerleşme buluntuları arasında yapılan analojilerle tarihlendirilerek sonuca ulaşılmıştır. Ayrıca Urartu iğnelerinin sahip olabileceği sembolik anlamlar, kötülüklerden korunma, büyü, süslenme, statü göstergesi olarak ve ayrıca öldükten sonra kişinin sonsuza kadar korunacağına inanış belirlenmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abramishvili, R. (2003). Towards dating the remains of the late bronze age and of the period of wide adoption of iron, discovered at the Samtavro burial ground. (B. Maisuradze & N. Akhvlediani, ed.). in Dedicated to the 75th birth anniversary of Rostom Abramishvili (p. 12-26). Tbilisi: Centre for Archaeological Studies.
- Barnett, R. D. (1963). The Urartian cemetery at Igdyr. Anatolian Studies, 7, 35-53.
- Belli, O. (2010). Urartu takıları. İstanbul: Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu.
- Belli, O. & Konyar, E. (2003). Ernis/Evditepe: The largest early iron age necropolis in eastern Anatolia. Tel Aviv, 30/2, 167-203.
- Çavuşoğlu, R. (2015). Van Kalecik Nekropolü’nden Urartu takıları. (M. Işıklı & B. Can, ed.). Uluslararası Doğu Anadolu Güney Kafkasya kültürleri sempozyumu içinde (s. 229-241). Cambridge: Cambridge Scholars Publishing.
- Marcus, M. I. (1994). Dressed to kill: Women and pins in early Iran. Oxford Art Journal, 17(2), 3-15.
- Maxwell-Hyslop, R. (1971). Western Asiatic jewellery, C. 3000-612 B.C. London: Published by Methuen & Co. Ltd.
- Mellaart, J. (2003). Çatalhöyük, Anadolu’da bir neolitik kent (G. B. Yazıcıoğlu, çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Muscarella, O. W. (1988). Bronze and iron. Ancient near eastern artifacts in the Metropolitan Museum of art. New York: Yale University Press.
- Di Nocera, G. M. & Palmieri, A. (2003). Doğu Anadolu madenciliği. Arkeoatlas, 2, 36-39.
- Özgüç, T. (2006). Kültepe Kaniš/Neša. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Özkaya, V. & Coşkun, A.&Soyukaya, N. (2013). Körtik Tepe uygarlığın Diyarbakır’daki ilk adımları. Diyarbakır: Diyarbakır Valiliği Kültür Sanat Yayınları 9.
- Sevin, V. (2003). Eski Anadolu ve Trakya başlangıcından Pers egemenliğine kadar. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Sevin, V. (2005). Son tunç/erken demir çağı Van bölgesi kronolojisi, kökeni aranan bir devlet: Urartu. Belleten, 68(252), 355-386.
- Sevin, V. & Kavaklı, E. (1996). Bir erken demir çağ nekropolü Van/Karagündüz. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
- Piotrovsky, B.B. (1967). Urartu. The kingdom of Van and its art. Edinburg: Publisher: Evelyn Adams & Mackay.
- Taşyürek, O. A. (1975). Adana Bölge Müzesi’ndeki Urartu süs eşyaları ve delici aletler-Urartian jewellery and needles in the Adana Regional Museum. Türk Arkeoloji Dergisi, 22, 141-152.
- Yalçın, Ü. (2003). Anadolu madenciliği. Arkeoatlas, 2, 72-79.
- Yıldırım, R. (1989). Urartu iğneleri. Ankara: TTK Yayınları.
- Zahlhaas, G. (1991). Clothing accessories and jewellery. (R. Merhav, ed.). in Urartu, a metalworking center in the first millennium bce (s. 184197). Jerussalem: Israel Museum.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | İngilizce |
|---|---|
| Konular | Arkeoloji (Diğer) |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 18 Aralık 2023 |
| Yayımlanma Tarihi | 20 Aralık 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Sayı: 60 |
Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.