Erdem

Öz

Küçürek öyküye temel olan ve günümüzde yaygın olarak öykü
terimiyle karşılanan hikâyenin, özellikle modern duyarlılıklar ve
modernist yaklaşımlar sonucunda çok değişik örnekleri üretilmiştir.
En yaygın örneği ise kısa öykü olarak adlandırılan metinlerdir. 20.
yüzyılın son çeyreğinden itibaren daha çok ön plana çıkan minimal
öykü, Batı edebiyatında; short short story, flash fiction, sudden fiction;
Türk edebiyatında; küçürek öykü, çok kısa öykü, kısa kısa öykü;
Fars Edebiyatında ise; dâstânek, dâstân-i kûtâh-i kûtâh ve dâstân-i
ḫeylî kûtâh olarak isimlendirilmektedir. Küçürek öyküler bütün bir
hikâyenin aksine sadece bir sahne ya da bir kişi üzerine odaklanan kısa
öykülerdir. Karakter tahlili, olayın geçtiği mekân tasviri, betimlemeler
en aza indirgendiğinden okuyucuya yorumlama ve farklı açılardan
yaklaşım imkânı tanınmaktadır. Çalışmamızın temel örneklemini
Fars Edebiyatından seçtik, bu yüzden küçürek öykü tanımı için Farsça
literatüre baktığımızda; “dâstânek, dâstân-i kûtâh-i kûtâh ve dâstân-i
ḫeylî kûtâh” gibi birkaç farklı terim ile karşımıza çıkmaktadır. Hikâye
edebiyatı terimi olan dâstânî kûtâhî kûtâh’ın akılda kalan en önemli
özelliği son derece kısa (500 ila 1500 kelime) olmasıdır. Farsçada
dâstânek olarak adlandırılan küçürek öykü olayları ve durumları
yorumlayan öykünün aksine uzunluktan yoksundur, sadece olaylardan
ve durumlardan bahseden bir niteliktedir. Genellikle bir sahne ya da bir
kişi üzerine yoğunlaşır ve bunlar üzerinde tahlilde bulunur. Hareketli
olan öykünün aksine daha durgundur.
Bu çalışmada, öykünün Farsçası ve Türkçe çevirisi verildikten
sonra, 1950 Tahran doğumlu olan Mîtrâ Elyâtî’nin hayatı hakkında
kısa bir bilgi verilecek, sonrasında küçürek öykünün Fars ve Türk
Edebiyatındaki yerinden bahsedilecektir. Mîtrâ Elyâtî’nin 2001 yılında
Gulşîrî Vakfı ve Öykü Evi ödüllerini alan Matmazel Keti adlı kitabının
en etkileyici ve dikkat çekici öyküsü olarak gösterilen Karanlıkta
Kalıyoruz öyküsünün, yapısal ve tematik açıdan tahlili yapılacaktır.
Öykü, bir anne, çocuğu, yeni kocası ve hikâye anlatıcısı olan ölmüş
eski koca arasında geçmektedir. Yaşanan diyaloglarda anlaşılmaktadır
ki çocuk, annesi ve pek de hoşlanmadığı üvey babası ile yaşamaktadır.
Bu sırada anlatıcının bir fotoğraf çerçevesinden okuyucuya seslendiği
dikkatimizi çekmektedir. ‟Karanlıkta Kalıyoruz” küçürek öyküsü,
geçmiş ile bugünün, hayal ile gerçekliğin iç içe geçmesiyle oluşan bir
öyküdür. Hikâyenin okuyucuda gerçeklik izlenimini uyandırması,
ayrıntıların objektif olarak tasvir edilmesinden kaynaklanmaktadır. Bu
nedenle de okuyucu; hikâyeye karşı oluşan, duygu yoğunluğunu, merak
ve heyecanı hiç kaybetmiyor.