Atatürk Yolu Dergisi

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türk tarihi ve tarihçiliğine önemli katkılar sunan ve Türkçülük fikrinin öncülerinden biri olan Necib Âsım (Yazıksız)’ın, özellikle Türk tarihi konusundaki fikirlerini ve eserlerini ortaya koymaktır. 29 Aralık 1861’de Kilis’te dünyaya gelen Necib Âsım, yaşamı boyunca hiç duraksamadan çalışmış, Türk tarihi, Türk dili ve Türk kültürüne eserleriyle önemli katkılar sağlamış ve 13 Aralık 1935’de İstanbul’da vefat etmiştir. Araştırmada Necib Âsım’ın çok sayıdaki makalesi ile kitapları karşılaştırılmış ve bunların ortak yönleri ve farklılıkları ortaya konulmaya çalışılmıştır. Necib Âsım’ın makale ve kitaplarının büyük bir kısmı Osmanlı Türkçesiyle yazılmıştır. Bunların büyük çoğunluğuna şu ana kadar hemen hemen hiç değinilmemiştir. Çalışmada Osmanlı Türkçesiyle yazılmış olan bu makale ve kitapların büyük bir kısmı ilk elden kaynak olarak okunmuş ve değerlendirilmiştir. XIX. yüzyılın sonları ile XX. yüzyılın başları, Türk fikir tarihi açısından bir laboratuvar olarak görülebilir. Bu dönemde ortaya çıkan farklı görüşler farklı fikir akımlarını (Osmanlıcılık, İslamcılık, Batıcılık, Türkçülük) doğurmuştur. Bu görüşler arasındaki tartışmalar, dönemin siyasi, ekonomik ve kültürel değişiminin bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Türkçülük, zamanla diğer fikir akımlarının önüne geçerek, sosyal, siyasal, ekonomik ve kültürel hayata yön veren bir konuma gelmiştir. Çalışmada, dönemin diğer aydınları kadar üzerinde pek fazla durulmamış olan mütefekkir Necib Âsım’ın tarih konusundaki görüşleri ve eserleri ortaya konmuştur. Öte yandan, Necib Âsım’ın hayatını ele alırken, Bahaî (Veled Çelebi İzbudak) Efendi’nin 1897’de Malumat Mecmuası’nda kaleme aldığı Necib Âsım’la ilgili Teracim-i Ahvâl isimli hacimli makalesinden, yararlanılmıştır. Bunun dışında, Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nden ve Emekli Sandığı’ndan sağlanan kısıtlı birkaç belge ile bazı araştırma eserlerinden de istifade edilmiştir.