Öz
One of the biggest events the world has ever seen is the first World War. Before and after, the effects of this great war, which affected close to the entire world with its causes and consequences, are felt even today. As well as the first World War, why and how the Ottoman Empire entered this war has been debated for a century. The parallel will and rule of the Germans in the Ottoman State, which was first secret and then obvious, significantly affected the fate of the Turks. The Caucasus is the first front where the Ottoman Empire fought and suffered great losses, sometimes as a result of the persuasion of German officers, sometimes as a result of their command. Artvin and its surroundings are the scene where the Ottoman Empire opened the curtain in the First World War. The first clashes with the Russians happened here. The small troops serving on the Ottoman-Russian border, especially the organization-ı Mahsûsa volunteers, despite all the impossibilities, were more technologically equipped and made an effort against the Russians who used the large railway from there. Some events at the beginning of the First World War in Ardanuç, Arhavi, Borçka, Hopa, Kemalpaşa, Murgul, Şavşat and Yusufeli, which are the districts of Artvin today, are evaluated according to documents in the Ottoman Archive.
Anahtar Kelimeler
Artvin Ottoman State First World War Caucasian front Ottoman State Russia Artvin Teşkilât-ı Mahsûsa (Organization Specific) Yusuf Riza Bey. Teşkilât-ı Mahsûsa (Organization Specific) Teşkilât-ı Mahsûsa (Organization Specific)
Kaynakça
- Alkan, N. (2020). İmparatorluğun Son Savaşı, Birinci Dünya Savaşı’na Neden ve Nasıl Girdik? Timaş Yayınları.
- Aydın, M. (1995). Elviye-i Selâse. Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi (C.11, s.68). İstanbul.
- Bardakçı, M. (2014). İttihatçının Sandığı. Türkiye İş Bankası Yayınları.
- Besbelli, S. (1976). Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi (VIII. Cilt) Deniz Harekâtı. Genelkurmay Başkanlığı Yayınları.
- Bilgin, M. (2015). Birinci Dünya Savaşı’nda Kafkas Cephesi Sol Kanat Muharebeleri (1914-1915). (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Cemil, A. (1997). 1. Dünya Savaşı’nda Teşkilât-ı Mahsûsa. Arba Yayınları.
- Çakmak. Fevzi. (2005). Birinci Dünya Savaşı’nda Doğu Cephesi Harekâtı -1935 Yılında Harp Akademisinde Verilen Konferanslar. Yayına Hazırlayan: Ahmet Tetik, Sema Kiper, Ayşe Seven, Serdar Demirtaş, Ankara.
- Devlet, N. (2009). 1905 Rus Meşrutiyeti ve Rusya Türkleri. 100. Yılında II. Meşrutiyet, Gelenek ve Değişim Ekseninde Türk Modernleşmesi Uluslararası Sempozyumu Bildiriler, 467-508.
- Eksik, B. (2018). Siyasi ve Sosyal Açıdan Kafkas Cephesi (1914-1918), (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
- Göymen, İ. (1969). Türk Hava Harekâtı, (Birinci Dünya Harbi IX. Cilt). Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Resmi Yayınları.
- Gül, M. F. (2020a). II. Meşrutiyet’ten Birinci Dünya Savaşı Başlangıcına Devrin Siyasi Olaylarına Genel Bir Bakış, Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 7(2), 1090-1116.
- Gül, M. F. (2020b). Savaşa Düşen Mahkûma Sarılır Mı? 1. Dünya Savaşı Başlarında Osmanlı Devleti’nin Mahkûmlardan Faydalanma Düşüncesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(3), 741-759.
- Gül, M. F. Uzun, A. (2020). A New Memory Space: Sarikamiş (Kars/Turkey). Places of Memory and Legacies in an Age of Insecurities and Globalization, ed. Gerry O'Reilly. Spinger, 229-246.
- Hafız Hakkı Paşa. (2014). Hafız Hakkı Paşa’nın Sarıkamış Günlüğü. Yayınlayan: Murat Bardakçı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Hanioğlu, M. Ş. (2011). Teşkîlât-ı Mahsûsa. Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, C. 40, 568-569.
- Harp Ceridesi (Stange Bey Müfrezesi. 1. Dünya Savaşı’nda Kafkas Cephesi. (2008). Hazırlayan: H. Yalçın. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Hart, B. L. (2018). Birinci Dünya Savaşı Tarihi, Kerim Bağrıaçık (çev). Timaş Yayınları.
- İlter, A. S. (2007). Birinci Dünya Savaşı’nda Kafkas Cehpesi Hatıraları, Zekeriya Türkmen, Elmas Çelik (yay. haz.) Genelkurmay Başkanlığı Yayınları.
- Karaca, A. (2016). Birinci Dünya Savaşı’nda Rusya’nın Askerî Stratejisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Okatan, Y. (2019). Rus Telgraf Belgelerine Göre 93 Harbi Kafkas Cephesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gümüşhane Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gümüşhane.
- Osmanlı Belgelerinde Birinci Dünya Harbi. (2013). Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı.
- Özçelik, M. (2006). Türk Basınında Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’na Giriş Süreci. (Master Tezi). Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Rus Dışişleri Gizli Arşivinin Gizli Belgelerinde Osmanlı’nın Cihan Harbine Girişi. (2018). Çeviren ve hazırlayan: Azad Ağaoğlu, Ötüken Neşriyat.
- Sezen, T. (2017). Osmanlı Yer Adları. Başbakanlık Devlet Arşivi Genel Müdürlüğü Yayınları
- Stoaddart, P. H. (2014). Teşkilât-ı Mahsûsa. Hediye Lale Birsaygılı (çev). Yarın Yayınları.
- Tuna, O. (2014). Amiral Souchon’un Donanma Komutanı Olması ve Rus Limanlarının Bombalanması (29 Ekim 1914). OTAM, (36), 201-227.
- Uzunçakmak, S. (2019). I. Dünya Savaşında Kafkas Cephesinde Çoruh ve Kop Muharebeleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Karatekin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çankırı.
- Ünalp, R. (2015). Birinci Dünya Harbi Sırasında Kafkas Cephesi’ndeki Casusluk Faaliyetleri (1914’ten 1918’e kadar), 100. Yılı münasebetiyle I. Dünya Savaşı’nda Kafkas (Doğu) Cephesi Uluslararası Sempozyumu 25-27 , Eylül 2014/Erzurum. Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 493-530.
- Yapıcı, H. (2011). 1877-1878 Osmanlı-Rus Harbinde Kafkas Cephesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
- Yasubuğa, S. (2016). Birinci Dünya Savaşı’nda Rusların Doğu Karadeniz’deki Askeri Faaliyetleri (1914-1917). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kafkas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kars.
- Arşiv Belgeleri (T.C. Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi): Dahiliye, Emniyet-i Umumiye, Dahiliye Emniyet-i Umumiye, Emniyet Şubesi, Dahiliye, Emniyet-i Umumiye, Evrak Odası Kalemi, Dahiliye Emniyet-i Umumiye, Kalem-i Hususi, Hariciye Nezareti, Siyasi, Dâhiliye Şifre Kalemi.
Öz
Dünyanın gördüğü en büyük olaylardan birisi Birinci Dünya Savaşı’dır. Öncesi ve sonrasıyla, sebepleri ve sonuçlarıyla dünyanın tamamına yakınını etkilemiş bu büyük savaşın tesirleri günümüzde bile hissedilmektedir. Birinci Dünya Savaşı kadar Osmanlı Devleti’nin bu savaşa neden ve nasıl girdiği de bir asırdan bu yana tartışılmaktadır. 20. yüzyıl başlarından itibaren, Almanların Osmanlı Devleti’nin ordusundaki önce gizli sonrasında aşikâr olan iradeye ve idareye dahli Türklerin kaderini önemli ölçüde etkilemiştir. Alman subayların bazen ikna gücüyle bazen emrivaki tavırları neticesinde savaşa giren Osmanlı Devleti’nin savaştığı ve büyük kayıplar verdiği ilk cephe Kafkas’tır. Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’nda perdeyi açtığı sahne Artvin ve çevresidir. Ruslarla yapılan ilk çatışmalar burada olmuştur. Başta Teşkilât-ı Mahsûsa gönüllüleri olmak üzere Osmanlı-Rus sınırında görev yapan küçük birlikler bütün imkansızlıklara rağmen teknolojik yönden daha donanımlı, büyük oranda demiryolunu kullanan Ruslar karşısında elden gelen gayreti göstermişlerdir. Bugün Artvin’in ilçeleri olan Ardanuç, Arhavi, Borçka, Hopa, Kemalpaşa (Makıryal), Murgul, Şavşat ve Yusufeli’nde Birinci Dünya Savaşı başlarındaki bazı olaylar Osmanlı Arşivindeki belgelere göre değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Birinci Dünya Savaşı Kafkas Cephesi Artvin Birinci Dünya Savaşı Osmanlı Devleti Kafkas Cephesi Rusya Artvin Teşkilât-ı Mahsûsa Yusuf Rıza Bey
Kaynakça
- Alkan, N. (2020). İmparatorluğun Son Savaşı, Birinci Dünya Savaşı’na Neden ve Nasıl Girdik? Timaş Yayınları.
- Aydın, M. (1995). Elviye-i Selâse. Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi (C.11, s.68). İstanbul.
- Bardakçı, M. (2014). İttihatçının Sandığı. Türkiye İş Bankası Yayınları.
- Besbelli, S. (1976). Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi (VIII. Cilt) Deniz Harekâtı. Genelkurmay Başkanlığı Yayınları.
- Bilgin, M. (2015). Birinci Dünya Savaşı’nda Kafkas Cephesi Sol Kanat Muharebeleri (1914-1915). (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Cemil, A. (1997). 1. Dünya Savaşı’nda Teşkilât-ı Mahsûsa. Arba Yayınları.
- Çakmak. Fevzi. (2005). Birinci Dünya Savaşı’nda Doğu Cephesi Harekâtı -1935 Yılında Harp Akademisinde Verilen Konferanslar. Yayına Hazırlayan: Ahmet Tetik, Sema Kiper, Ayşe Seven, Serdar Demirtaş, Ankara.
- Devlet, N. (2009). 1905 Rus Meşrutiyeti ve Rusya Türkleri. 100. Yılında II. Meşrutiyet, Gelenek ve Değişim Ekseninde Türk Modernleşmesi Uluslararası Sempozyumu Bildiriler, 467-508.
- Eksik, B. (2018). Siyasi ve Sosyal Açıdan Kafkas Cephesi (1914-1918), (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
- Göymen, İ. (1969). Türk Hava Harekâtı, (Birinci Dünya Harbi IX. Cilt). Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Resmi Yayınları.
- Gül, M. F. (2020a). II. Meşrutiyet’ten Birinci Dünya Savaşı Başlangıcına Devrin Siyasi Olaylarına Genel Bir Bakış, Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 7(2), 1090-1116.
- Gül, M. F. (2020b). Savaşa Düşen Mahkûma Sarılır Mı? 1. Dünya Savaşı Başlarında Osmanlı Devleti’nin Mahkûmlardan Faydalanma Düşüncesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(3), 741-759.
- Gül, M. F. Uzun, A. (2020). A New Memory Space: Sarikamiş (Kars/Turkey). Places of Memory and Legacies in an Age of Insecurities and Globalization, ed. Gerry O'Reilly. Spinger, 229-246.
- Hafız Hakkı Paşa. (2014). Hafız Hakkı Paşa’nın Sarıkamış Günlüğü. Yayınlayan: Murat Bardakçı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Hanioğlu, M. Ş. (2011). Teşkîlât-ı Mahsûsa. Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, C. 40, 568-569.
- Harp Ceridesi (Stange Bey Müfrezesi. 1. Dünya Savaşı’nda Kafkas Cephesi. (2008). Hazırlayan: H. Yalçın. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Hart, B. L. (2018). Birinci Dünya Savaşı Tarihi, Kerim Bağrıaçık (çev). Timaş Yayınları.
- İlter, A. S. (2007). Birinci Dünya Savaşı’nda Kafkas Cehpesi Hatıraları, Zekeriya Türkmen, Elmas Çelik (yay. haz.) Genelkurmay Başkanlığı Yayınları.
- Karaca, A. (2016). Birinci Dünya Savaşı’nda Rusya’nın Askerî Stratejisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Okatan, Y. (2019). Rus Telgraf Belgelerine Göre 93 Harbi Kafkas Cephesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gümüşhane Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gümüşhane.
- Osmanlı Belgelerinde Birinci Dünya Harbi. (2013). Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı.
- Özçelik, M. (2006). Türk Basınında Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’na Giriş Süreci. (Master Tezi). Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Rus Dışişleri Gizli Arşivinin Gizli Belgelerinde Osmanlı’nın Cihan Harbine Girişi. (2018). Çeviren ve hazırlayan: Azad Ağaoğlu, Ötüken Neşriyat.
- Sezen, T. (2017). Osmanlı Yer Adları. Başbakanlık Devlet Arşivi Genel Müdürlüğü Yayınları
- Stoaddart, P. H. (2014). Teşkilât-ı Mahsûsa. Hediye Lale Birsaygılı (çev). Yarın Yayınları.
- Tuna, O. (2014). Amiral Souchon’un Donanma Komutanı Olması ve Rus Limanlarının Bombalanması (29 Ekim 1914). OTAM, (36), 201-227.
- Uzunçakmak, S. (2019). I. Dünya Savaşında Kafkas Cephesinde Çoruh ve Kop Muharebeleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Karatekin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çankırı.
- Ünalp, R. (2015). Birinci Dünya Harbi Sırasında Kafkas Cephesi’ndeki Casusluk Faaliyetleri (1914’ten 1918’e kadar), 100. Yılı münasebetiyle I. Dünya Savaşı’nda Kafkas (Doğu) Cephesi Uluslararası Sempozyumu 25-27 , Eylül 2014/Erzurum. Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 493-530.
- Yapıcı, H. (2011). 1877-1878 Osmanlı-Rus Harbinde Kafkas Cephesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
- Yasubuğa, S. (2016). Birinci Dünya Savaşı’nda Rusların Doğu Karadeniz’deki Askeri Faaliyetleri (1914-1917). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kafkas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kars.
- Arşiv Belgeleri (T.C. Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi): Dahiliye, Emniyet-i Umumiye, Dahiliye Emniyet-i Umumiye, Emniyet Şubesi, Dahiliye, Emniyet-i Umumiye, Evrak Odası Kalemi, Dahiliye Emniyet-i Umumiye, Kalem-i Hususi, Hariciye Nezareti, Siyasi, Dâhiliye Şifre Kalemi.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Tüm Bölümler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Temmuz 2021 |
| Gönderilme Tarihi | 23 Ocak 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Cilt: 7 Sayı: 1 |
Artvin Çoruh Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi
ACUSBD, Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY-NC) ile lisanslanmıştır.