Öz
In this study, it is aimed to determine the perceptions of honor of university students within the factors in the formation of these perceptions and to analyze the solution suggestions of the students for the crimes committed against women on the grounds of honor. "Qualitative Research Interview Form" created by the researcher was used as a data collection tool in this research, which was conducted in line with the qualitative method and has a phenomenology design. The sample of the research consists of 21 students studying at the undergraduate level in the sociology department of Munzur University. Semi-structured interviews were conducted with the students. The sample group was formed by snowball sampling technique. In the analysis of the data obtained as a result of the field research, no data analysis program was used and the data were analyzed manually. "Descriptive analysis" method was used to analyze the data. As a result of the research, it was concluded that university students' perceptions of honor vary according to various factors and that students' perceptions of honor are generally egalitarian. The egalitarian attitudes of the students towards the phenomenon of honor were found to be influenced by the course content they took in the sociology department, the social environment of the university and the socio-cultural structure of the city of Tunceli where they studied at university. In addition to these factors, family variables also influenced individuals' perceptions of honor. One of the results obtained in this study is that the honor perceptions of individuals raised in conservative/traditionalist families are more traditional than the honor perceptions of individuals raised in modern/egalitarian families. It is also one of the important results that students' perceptions of honor are not determined according to the gender factor. Among both female and male students, there are individuals who attribute sexist meanings to the phenomenon of honor. The egalitarian attitude, on the other hand, was valid for the majority of both female and male students. Another important result reached in the study is that there is no validity of custom in the families of the students, almost all of whom live in the East and Southeast. This result is contrary to the general perceptions towards these regions.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Bayhan, V. (2013). Beden sosyolojisi ve toplumsal cinsiyet. Doğu Batı Düşünce Dergisi, 63, 147-164.
- Bayrak, E. (2010). Ataerki-hukuk ilişkisi çerçevesinde Türkiye’de namus cinayetleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Berktay, F. (2019). Tek Tanrılı dinler karşısında kadın. İstanbul: Metis Yayınları.
- Bingöl, O. (2014). Toplumsal cinsiyet olgusu ve Türkiye’de kadınlık. KMÜ Sosyal ve Ekonomı̇k Araştırmalar Dergı̇si, 16, 108-114.
- Bingöl, O. (2020). Modern beden ve estetik cerrahi. Konya: Eğitim Yayınevi.
- Bingöl, O. (2021). Toplumsal cinsiyet ve beden. O.Tire ve E. Dikici (Ed.), Toplumsal Cinsiyet ve Sosyoloji içinde (ss. 87-97). Konya: Eğitim .
- Caner, E. (2017). Kutsal fahişeden bakire Meryem’e toprak ve kadın. İstanbul: Su.
- Çaylan Çağlayan, M. ve Topatan, S. (2020). Erkek Üniversite Öğrencilerinin Kadın Algıları ve Namusa İlişkin Tutumları. Türkiye Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku-Tarihi Dergisi, 28(1), 77-89.
- Delaney, C. (2018). Tohum ve toprak (S. Somuncuoğlu ve A. Bora, Çev.). İstanbul: İletişim.
- Dincer, Ö. (2007). Namus ve bekâret: kuşaklar arasında değişen ne? İki kuşaktan kadınların cinsellik algıları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kadın Çalışmaları Anabilim Dalı, Ankara.
- Ecevitoğlu, P. (2012). Namus, töre ve iktidar. Ankara: Dipnot.
- Erenoğlu, R. ve Bayraktar, E. (2018). Kadına Yönelik Şiddetin Öğrenciler Gözü İle Değerlendirilmesi. Uluslararası Kadın Kongresi: Sosyo Hukuki Perspektifte Kadının Yeri, 157-161.
- Ersöz, A. G. (2016). Toplumsal cinsiyet sosyolojisi. Ankara: Anı.
- Gönültaş, M. B., Öztürk, M., Rios, E. Y. Z., Kanak, M., ve Demir, E. (2019). Suçlulara yönelik algılar ölçeği: Geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 20(1), 41-47.
- Gürsoy, E. (2009). Üniversite son sınıf öğrencilerinin kadına ilişkin “namus” anlayışı ile ilgili tutumları (Ankara örneklemi). Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Hamzaoğlu, M. (2019). Namus: Kadına şiddetin ideolojisi. İstanbul: Siyah Kitap.
- İbrahim, S. H. (2019). Kadına yönelik şiddetin bir boyutu: Somali’de kadın sünneti. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- İlkkaracan, P. (2018). Müslüman toplumlarda kadın ve cinsellik. P. İlkkaracan (Ed.), Müslüman toplumlarda kadın ve cinsellik içinde (s. 11-32). İstanbul: İletişim.
- İşkil, R., Öztürk, M., ve Türk, A. (2023). Eş şiddeti mağduru kadınların travma sonrası stres bozukluğu ile stresle başa çıkma stratejileri arasındaki ilişki. M. Bulut ve Z. Karacagil (Ed.), Sosyal Bilimlerinde Güncel Tartışmalar 12 içinde (ss. 995-1004). Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
- Kalav, A. (2015). Değişen ve dönüşen sosyal bir olgu olarak namus ve toplumsal cinsiyet. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
- Koksal, H. (1997). Türk inanç ve geleneklerinde “zifaf”. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, (2), 211-216.
- Marshall, G. (2021). Sosyoloji Sözlüğü (O. Akınhay ve D. Kömürcü, Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
- Özenç, B. (2006). Kadın Sünneti: Etnomerkezci önyargılardan kültürel dinamikleri dikkate alan bir yaklaşıma doğru. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 64(2), 145-166.
- Öztürk, M. ve Tire, O. (2019). Sosyodemografik değişkenler ve namus adına kadına uygulanan şiddete yönelik tutum: üniversite gençliği üzerine bir araştırma. Turkish Studies-Social Sciences, 14(6), 3383-3400.
- Reed, E. (1994). Kadının evrimi I (Ş. Yeğin, Çev.). İstanbul: Payel Yayınevi.
- Sır, A. (2005). Namusun algılanışı araştırması. Güneydoğu ve Doğu Anadolu Bölgelerinde ‘namus’ kisvesi altında işlenen cinayetler ile mücadelede kalıcı yöntemler geliştirme projesi raporu içinde (ss. 87-124). Diyarbakır: KA-MER Vakfı.
- Şanlı, B. (2017). Üniversite birinci ve son sınıf öğrencilerinin kadına ilişkin namus anlayışı ile ilgili tutumları (Mersin Üniversitesi örneklemi). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
- Tahincioğlu, A. N. Y. (2013). Türkiye basınında namusun halleri. Kültür ve İletişim, 16(1), 73-104.
- Tire, O. (2019). Töre ve namus cinayetleri. M. Öztürk ve M.B. Bulut (Ed.), Tüm yönleriyle kadın cinayetleri içinde (ss. 185-217). Ankara: Nobel Akademik.
- Toubia, N. (2018). Kadın genital mütilasyonu nedir? P. İlkkaracan (Ed.), Müslüman toplumlarda kadın ve cinsellik içinde (ss. 265-277). İstanbul: İletişim.
- Uğurlu, N. S. ve Akbaş, G. (2013). Namus kültürlerinde “namus” ve “namus adına kadına şiddet”: Sosyal psikolojik açıklamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 16(32), 76- 91.
- URL-1, 2022. https://sozluk.gov.tr/. 22 Aralık 2022.
- Vefikuluçay Yılmaz, D., Zeyneloğlu, S., Kocaöz, S., Kısa, S., Taşkın, L., ve Eroğlu, K. (2009). Views on gender roles of university students. Journal of Human Sciences, 6(1), 775–792.
- Vural, P. I. ve Körpe, G. (2018). Üniversite öğrencilerinin kadınlık-erkeklik ve kadına ilişkin namus anlayışı tutumu. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 2(3), 155-166.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara:Seçkin.
Öz
Bu araştırmada üniversite öğrencilerinin namus algılarını, bu algıların oluşmasındaki etmenler dâhilinde saptamak ve kadına yönelik namus gerekçesiyle işlenen suçlara yönelik öğrencilerin çözüm önerilerini analiz etmek amaçlanmıştır. Niteliksel yöntem doğrultusunda gerçekleştirilen, fenomenoloji (olgubilim) desenine sahip olan bu araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından oluşturulan “Nitel Araştırma Görüşme Formu” kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini Munzur Üniversitesi’nin sosyoloji bölümünde lisans düzeyinde öğrenim görmekte olan 21 öğrenci oluşturmaktadır. Öğrenciler ile yarı-yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Örneklem grubu, kartopu örneklem tekniği ile oluşturulmuştur. Saha araştırması sonucunda elde edilen verilerin analizinde herhangi bir veri analiz programı kullanılmamıştır ve veriler el ile analiz edilmiştir. Verilerin analizinde “betimsel analiz” yolu kullanılmıştır. Araştırma sonucunda üniversite öğrencilerinin namus algılarının çeşitli etkenlere göre değişkenlik gösterdiği ve öğrencilerin namus algılarının genel olarak eşitlikçi yönde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öğrencilerin namus olgusuna yönelik eşitlikçi tutumlarının temelinde; sosyoloji bölümünde almış oldukları ders içeriklerinin, üniversite sosyal ortamının ve üniversite okudukları Tunceli şehrinin sosyo-kültürel yapısının etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu etkenlerin yanı sıra ailevi değişkenler de bireylerin namus algılarında etkili olmuştur. Bu çalışmada elde edilen sonuçlardan biri de muhafazakâr/gelenekçi ailelerde yetişen bireylerin namus algılarının, modern/eşitlikçi ailelerde yetişen bireylerin namus algılarına göre daha geleneksel yönde olduğu sonucudur. Öğrencilerin namus algılarının cinsiyet faktörüne göre belirlenmediği de ulaşılan önemli sonuçlardan biridir. Hem kadın hem de erkek öğrenciler arasında namus olgusuna cinsiyetçi anlamlar yükleyen bireyler bulunmaktadır. Eşitlikçi tutum ise hem kadın hem de erkek öğrencilerin çoğunluğunda geçerlilik sağlamıştır. Çalışmada ulaşılan bir diğer önemli sonuç ise tamamına yakını Doğu ve Güneydoğu’da yaşamakta olan öğrencilerin ailelerinde törenin geçerliliğinin olmadığı sonucudur. Bu sonuç, söz konusu bölgelere yönelik olan genel algılara karşıt bir nitelik taşımaktadır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Bayhan, V. (2013). Beden sosyolojisi ve toplumsal cinsiyet. Doğu Batı Düşünce Dergisi, 63, 147-164.
- Bayrak, E. (2010). Ataerki-hukuk ilişkisi çerçevesinde Türkiye’de namus cinayetleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Berktay, F. (2019). Tek Tanrılı dinler karşısında kadın. İstanbul: Metis Yayınları.
- Bingöl, O. (2014). Toplumsal cinsiyet olgusu ve Türkiye’de kadınlık. KMÜ Sosyal ve Ekonomı̇k Araştırmalar Dergı̇si, 16, 108-114.
- Bingöl, O. (2020). Modern beden ve estetik cerrahi. Konya: Eğitim Yayınevi.
- Bingöl, O. (2021). Toplumsal cinsiyet ve beden. O.Tire ve E. Dikici (Ed.), Toplumsal Cinsiyet ve Sosyoloji içinde (ss. 87-97). Konya: Eğitim .
- Caner, E. (2017). Kutsal fahişeden bakire Meryem’e toprak ve kadın. İstanbul: Su.
- Çaylan Çağlayan, M. ve Topatan, S. (2020). Erkek Üniversite Öğrencilerinin Kadın Algıları ve Namusa İlişkin Tutumları. Türkiye Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku-Tarihi Dergisi, 28(1), 77-89.
- Delaney, C. (2018). Tohum ve toprak (S. Somuncuoğlu ve A. Bora, Çev.). İstanbul: İletişim.
- Dincer, Ö. (2007). Namus ve bekâret: kuşaklar arasında değişen ne? İki kuşaktan kadınların cinsellik algıları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kadın Çalışmaları Anabilim Dalı, Ankara.
- Ecevitoğlu, P. (2012). Namus, töre ve iktidar. Ankara: Dipnot.
- Erenoğlu, R. ve Bayraktar, E. (2018). Kadına Yönelik Şiddetin Öğrenciler Gözü İle Değerlendirilmesi. Uluslararası Kadın Kongresi: Sosyo Hukuki Perspektifte Kadının Yeri, 157-161.
- Ersöz, A. G. (2016). Toplumsal cinsiyet sosyolojisi. Ankara: Anı.
- Gönültaş, M. B., Öztürk, M., Rios, E. Y. Z., Kanak, M., ve Demir, E. (2019). Suçlulara yönelik algılar ölçeği: Geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 20(1), 41-47.
- Gürsoy, E. (2009). Üniversite son sınıf öğrencilerinin kadına ilişkin “namus” anlayışı ile ilgili tutumları (Ankara örneklemi). Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Hamzaoğlu, M. (2019). Namus: Kadına şiddetin ideolojisi. İstanbul: Siyah Kitap.
- İbrahim, S. H. (2019). Kadına yönelik şiddetin bir boyutu: Somali’de kadın sünneti. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- İlkkaracan, P. (2018). Müslüman toplumlarda kadın ve cinsellik. P. İlkkaracan (Ed.), Müslüman toplumlarda kadın ve cinsellik içinde (s. 11-32). İstanbul: İletişim.
- İşkil, R., Öztürk, M., ve Türk, A. (2023). Eş şiddeti mağduru kadınların travma sonrası stres bozukluğu ile stresle başa çıkma stratejileri arasındaki ilişki. M. Bulut ve Z. Karacagil (Ed.), Sosyal Bilimlerinde Güncel Tartışmalar 12 içinde (ss. 995-1004). Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
- Kalav, A. (2015). Değişen ve dönüşen sosyal bir olgu olarak namus ve toplumsal cinsiyet. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
- Koksal, H. (1997). Türk inanç ve geleneklerinde “zifaf”. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, (2), 211-216.
- Marshall, G. (2021). Sosyoloji Sözlüğü (O. Akınhay ve D. Kömürcü, Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
- Özenç, B. (2006). Kadın Sünneti: Etnomerkezci önyargılardan kültürel dinamikleri dikkate alan bir yaklaşıma doğru. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 64(2), 145-166.
- Öztürk, M. ve Tire, O. (2019). Sosyodemografik değişkenler ve namus adına kadına uygulanan şiddete yönelik tutum: üniversite gençliği üzerine bir araştırma. Turkish Studies-Social Sciences, 14(6), 3383-3400.
- Reed, E. (1994). Kadının evrimi I (Ş. Yeğin, Çev.). İstanbul: Payel Yayınevi.
- Sır, A. (2005). Namusun algılanışı araştırması. Güneydoğu ve Doğu Anadolu Bölgelerinde ‘namus’ kisvesi altında işlenen cinayetler ile mücadelede kalıcı yöntemler geliştirme projesi raporu içinde (ss. 87-124). Diyarbakır: KA-MER Vakfı.
- Şanlı, B. (2017). Üniversite birinci ve son sınıf öğrencilerinin kadına ilişkin namus anlayışı ile ilgili tutumları (Mersin Üniversitesi örneklemi). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
- Tahincioğlu, A. N. Y. (2013). Türkiye basınında namusun halleri. Kültür ve İletişim, 16(1), 73-104.
- Tire, O. (2019). Töre ve namus cinayetleri. M. Öztürk ve M.B. Bulut (Ed.), Tüm yönleriyle kadın cinayetleri içinde (ss. 185-217). Ankara: Nobel Akademik.
- Toubia, N. (2018). Kadın genital mütilasyonu nedir? P. İlkkaracan (Ed.), Müslüman toplumlarda kadın ve cinsellik içinde (ss. 265-277). İstanbul: İletişim.
- Uğurlu, N. S. ve Akbaş, G. (2013). Namus kültürlerinde “namus” ve “namus adına kadına şiddet”: Sosyal psikolojik açıklamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 16(32), 76- 91.
- URL-1, 2022. https://sozluk.gov.tr/. 22 Aralık 2022.
- Vefikuluçay Yılmaz, D., Zeyneloğlu, S., Kocaöz, S., Kısa, S., Taşkın, L., ve Eroğlu, K. (2009). Views on gender roles of university students. Journal of Human Sciences, 6(1), 775–792.
- Vural, P. I. ve Körpe, G. (2018). Üniversite öğrencilerinin kadınlık-erkeklik ve kadına ilişkin namus anlayışı tutumu. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 2(3), 155-166.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara:Seçkin.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Aile Sosyolojisi |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 25 Aralık 2023 |
| Kabul Tarihi | 20 Aralık 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 |